Tasavvuf Ehli İslami Sorulara Kaynak
Son Yazılar
Nefis, sahibini günaha sürükleyen bir casus gibidir. Onun bu casusluğundan muhafaza olmak için onu tanımak lazımdır. İnsanın görevi, nefsinin arzu ve isteklerini tamamen terketmek değil, terbiye etmek suretiyle Allah-u ZülcelaFin yoluna çevirmektir. Bunu yapabilmek için de onun sıfatlarım bilmek gerekir. Nefsin dört sıfatı vardır.
1- Nefs-i Emmare: Bu, daima kötülüğü emreden, hayırlarda ve ibadette gözü olmayan nefistir. Nefsi emmare sahibi, her türlü günahı çekinmeden işler. Ölümü hiç düşünmediği gibi, akibetinin ne olacağım da hiç düşünmez. Bu durumda bulunan bir kimsenin manevi tedaviye ihtiyacı vardır.
Şayet zamanında tevbe edip, kendisini günahlardan muhafaza etmezse; “Onların kazandıkları günahlar yüzünden, kalpleri üzerine pas tutmuştur” (Mutaffifin u) ayet-i kerimesinin hükmünden kendisini kurtaramaz. Çünkü kalbin üzerindeki pas, hakkı bilip ona tabi olmasına engel olur.
Nitekim, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi vesellem bir hadis-i şeriflerinde; “Kul bir günah işlediğinde, kalbinde siyah bir nokta belirir; şayet tevbe edip günahtan vazgeçerse, kalbi parlar. Ama günaha dönerse siyahlık artar ve bütün kalbini kaplar. ” (Nesai, ihni Mace) buyurmuştur.
Süleyman-i D ar ani radıyallahu anlıu şöyle demiştir; “Pas ve kasvet, gafletin iki yularıdır. Her kim uyanık olur ve Allah-u Zülcelal’i zikrederse bu pas ve kasvetten emin olur. Bunların bir ilacı da oruca devam etmektir. Buna rağmen kasvet devam ederse, ekmeğin yanında başka bir şey yemeyin. ”
Kendisini günahlardan muhafaza etmeyip, önüne her gelen günahı işleyen ve bunlardan da tevbe etmeyen kimselere Allah-u Zülcelal şöyle hitap etmektedir; “Hayır, doğrusu o gün (kıyamet günü) onlar Rablerini görmekten mahrumdurlar.” (Mutaffifin; ısj
Buna bakarak, insan kendisini daima günaha sürükleyen nefsi emmare sıfatından kurtulmak için çaba sarf etmelidir.
2- Nefs-i Levvame: Bu makam, gittiği yolun yanlışlığım anlayan, günah ve kusurlarının farkına varan, kendisini Allah-u Zülcelal’in rızasına giden cennet yolundan ayıran nefis ve şeytanı kınamaya başlayan kimselerin makamıdır.
Bu makamdakiler tamamen günahtan muhafaza olmamışlar, ama bu hususta nefisleri ile mücadele etmeye başlamışlardır. Tabii düşmanı tanımak, tehlikenin farkına varmak, kurtuluşun ilk basamağıdır. Onun için Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede; “Kendisini alabildiğine levmeden (kınayan) nefse yemin ederim ki… ” (Kıyamet; 2) buyurmuştur.
Yani, kendisini daima kınayan nefis, dehşetli kıyamet günü için hazırlık yapmaya başlar. Ama şunu da unutmamak lazımdır ki, bu makam, emniyetli bir makam değildir. Bu makamda bulunanlar, bir gün hayır, bir gün de kötülük üzere bulunabilirler.
Nefs-i levvame makamından kendi başına kurtulup düzlüğe çıkmak mümkün değildir. Bundan sıyrılmanın çaresi, nefsin hilelerini ve oyunlarım bilen ve bu oyunlardan kurtulma İlacım verebilen bir maneviyat doktoru bulmaktır.
- Nefs-i Mülhime: Nefs-i Mülhime makamı, nefsi İle yaptığı mücadeleden galip çıkan kimselerin ulaştığı bir olgunluk konağıdır. Bu kimseler, Allah-u Zülcelal’e giden cennet yolu üzerinde mesafe katetmeye başlamışlardır.
Bazı zamanlarda günaha ve gaflete düşseler bile, hemen farkına varıp, bu hallerinden tevbe ederler. Onun için Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede; “(Cennet) Allah’a yönelmiş bir kalple gelenlere mahsustur” (Kafi 33) buyurarak, bu gibi kimseleri methetmişim Nefs-i mülhime sahipleri, herhangi bir yerde oturdukları zaman; tevbe ve istiğfarda bulunmadan oradan kalkmazlar. Çünkü bu kimseler isyanı terkedip, daima hayırların üzerinde bulunmak suretiyle, yüzlerini Allah-u Zülcelal’e dönmüşlerdir.
- Nefs-i Mutmainne: Bu makam, hakiki müminin makamı olup, tam bir iman olgunluğuna ve teslimiyet huzuruna ulaşılan makamdır. Allah-u Zülcelal bu gibi kimseleri nasıl mükâfatlandıracağını beyan ederek, Kur’anı Kerim’de şöyle buyurmuştur; “Ey mutmain olmuş nefs; Sen O’ndan razı, O’da senden razı olarak Rabbine dön, (saüh) kullarımın arasına katıl; Ve cennetime gir. ” (fecr; 27- 30)
Bunun gibi, Allah-u Zülcelal’in emir ve nehiylerindeki hikmeti ve hakikati anlayıp kavramışlardır. Bunlar şüphelerden, vesveselerden, şeytani hesap ve heveslerden kurtulmuşlardır. Bu makamda kötü hasletlerden kibir; vakar’a, hased; gıptaya, düşmanlık; adâlete, müsriflik; cömertliğe, riya; şükre dönüşür. Yani, bütün kötü huy ve duygular hayra yönelir.
Nefs-i Mutmainin» iki kısımdır:
a- Nefs-i Radiye; Allah-u Zülcelal’in her türlü takdirine ve taksimine itirazsız razı olan, O’nun her türlü hükmüne severek katlanan, kâmil insanların halidir. Bu halde olan kimseler, görünüşte kötü görünen ve zorlarına giden durumlarda bile, gizli bir hayır ve hikmet sezerler.
Kısacası bu kimseler, Allah-u Zülcelal’den razıdırlar. Ara sıra gaflete düşmek gibi bir hata işledikleri zaman, hemen pişman olup tevbe ederler. Hatta bu hatalarını tamir etmek için Öyle gayret ederler ki, şeytan aleyhilanet o günahı yaptırdığına pişman olur.
b- Nefs-i Merdiyye; Allah-u Zülcelal’in kendilerinden razı olduğu, hoşnut olduğu, daima kendi rızasına götürecek işlerle meşgul ettiği, günahlardan ve dünyalık arzulardan meyillerini kestiği seçkin kullarının makamıdır.
Bütün bunlara bakarak, Allah-u Zülcelal’in rızasını arayan ve O’nun rızasına giden cennet yolu üzerinden ayrılmak istemeyen ve baki olan ahiret hayatlarında rahat etmek isteyen kimseler, nefs-i emmarenin sıfatlarım üzerinden atıp, kendilerini cehennem ateşinden kurtaracak sıfatlarla süslenmeleri ve Allah-u Zülcelal’in huzuruna bu sıfatlarla çıkabilmek için gayret sarfetmeleri lazımdır. Onun için Hasan-ı Şazeli kuddise sırruhu şöyle demiştir;
“Allah-u Zülcelal’in rızasına arayan kimse, nefsinin ve şeytanıın isteklerinden vazgeçmelidir. Keyfine göre hareket etmemelidir. Şayet Allah-u Zülcelal’in emir ve nehiylerinin dışına çıkmayıp, nefsin peşinden gitmezseniz, salih kullardan olursunuz. Bu da hüznü ve kederi çok olan kıyamet gününde kurtulmanıza, rahata kavuşmanıza sebep olur.: ”
KAYNAK: Cennet Yolunun Rehberi /Seyda Muhammed Konyevi
