Tasavvuf Ehli İslami Sorulara Kaynak
Son Yazılar
Hanefî mezhebine göre, alış-verişte verme (icab) ve kabul etme ile akit yapılmış olur. Şafii mezhebine göre alış verişin üç rüknü vardır;
1- ) Alıcı ile satıcı.
2- ) Siga.
3- ) Akıl ve baliğ olmak.
Bir kimse alış-verişte malı verdiği zaman, alacak olan kimse o malı isterse alır isterse almaz. Satıcı ve alıcı olan kimseler bir araya geldiklerinde, satıcı: “Ben bu malı sana sattım.” alıcı da: “Aldım!” dediği zaman, artık bu alışverişten caymak olmaz.
İmam-ı Azam ve İmam-ı Şafii’ye göre, ancak üç güne kadar bu alış-verişten vazgeçilebilir diye (Hıyar-ı şart) şart koşulduğu takdirde, bu üç gün içerisinde alıcı ve satıcı alış-verişten vazgeçebilirler. Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’e göre muayyen olmak şartıyla üç gün¬den fazla da şart koşulabilir.
Satın alan kimse, satın aldığı şeyin bir kısmını bozuk bulur da bu bozuk olan kısım yüzde bir gibi az bir miktar olursa, alış-veriş sahihtir. Eğer bozuk olan kısım çok olursa, İmam-ı Azam’a göre alışveriş caiz olmayıp, satın alan satıcıdan parasının tümünü geri alır.
Şafii mezhebine göre ise, alıcı malı teslim aldıktan sonra malın ayıbına vakıf olursa, satış sahih olur, ancak müşterinin cayma hakkı vardır. Bu durumda alıcı isterse malı verip parasını alır, alışverişi de fesheder, isterse ayıbına rağmen aldığı mala razı olur.
Alınan malda bir ayıp görüldüğünde, alan kişinin malı hemen iade etmesi gerekir. Hemen iade etmek, örfe göre tayin ve tesbit edilir. Ancak malın iadesi örfün belirlendiği zamanda yapılmazsa, muhayyerlik hakkı ortadan kalkar. Aldığı malın ayıbını görüp sahibine haber vermeden malı kullanırsa, malı iade etme hakkını kaybeder. Ayıbını gördüğü malı, iade edilmesi gereken zamanda iade etmezse veya iade etmeden önce kullanırsa, satm aldığı malın ayıbına razı olmuş kabul edilir.
Buna göre, her iki mezhebte de alış-verişin sıhhat şartları on kısma ayrılır:
1 -) Satılık şey ile bedelinin bilinmesi.
2- ) Tesliminin mümkün olması.
3- ) Aldanmaya yol açacak bir şartın öne sürülmemiş olması. Mesela akit esnasında gebeliğin tesbit edilmesinin imkansız olduğu bir hayvanın gebeliğini şart koşmak gibi.
4- ) Akdin gerektirmediği bir şartı koşmamak. Mesela dikmek şartıyla tüccardan kumaş almak caiz değildir.
5- ) İki tarafın nzası ile olması.
6- ) Vadeli ise vade zamanının bilinmesi. Vade zamanı belli olmayan bir alış-veriş caiz değildir.
7- ) Bedelin miktarının bilinmesi. Bedeli bilinmeyen bir şeyin satışı sahih değildir. Mesela şu defteri sattım demek, bedeli tayin edilinceye kadar caiz değildir.
8- ) Aynı cinsten birbiriyle satılan iki şeyin eşitliğinin kesin olarak bilinmesi.
9- ) Her ikisinin kabzedilmesi.
10) Murabaha, tevliye ve vedia da para miktarının bilinmesi.
