Tasavvuf Ehli İslami Sorulara Kaynak
Son Yazılar
Hanefi ve Şafii mezhebine göre, alış veriş yaparken şu maddelere dikkat etmek alışverişin adablarındandır:
1 -) Alırken ve satarken müsamahakâr olmak: Satıcı ise parayı almak hususunda kolaylık göstermeli, fiyatı biraz düşürerek ikram yapmalıdır. Müşteri ise aldığı mal hususunda kolaylık göstermeli, şartlarda aşırıya kaçmamalıdır.
Borç verildiği zaman, borçlu sıkıntıda ise müsamaha gösterilmeli, borcunu ödemesi için mühlet verilmelidir. Borçlu olan kişi de alacağını isteyen kişiye şiddet göstermemeli, onu oyalayıp sıkıntıya sokmamalıdır. Nitekim Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Allah o kişiden razı olsun ki sattığı zamanda, aldığı zaman¬da, alacağını istediği zamanda kolaylık gösterin ” (Bahân)
2- ) Muamele de doğru dürüst olmak: Satılan malın kusurları ye meziyetleri alıcıya olduğu gibi söylenmelidir. Eşyanın nerede yapıldığını, nerede yetiştiğini ve benzeri hususlarda yalan söylen- memelidir. Kısacası her hususta doğruyu söyleyip müşteriyi aldatma yoluna gitmemelidir. Nitekim Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Satıcı ve alıcı birbirlerinden ayrılmadıkça muhayyerdirler. Bunlar doğru olursa bu alışverişleri kendilerine mübarek kılınır. Eğer iki taraf (Mal ve para gibi hususları) gizleyip yalan söylerlerse bu alışverişlerinin bereketi giderilir.” (Buhâri, Müslim)
3- ) Alışverişte doğru olsa bile yemin etmemek: Çok yemin etmemek alışverişin adabından ve o alışverişte doğruluk olduğunun delillerindendir. Hatta alışverişte doğru olsa bile hiç yemin etmemek daha güzeldir.
4- ) Çarşı ve pazarlarda çok sadaka vermek: Ticaret yapılan yerlerde çok sadaka vermek, orada yapılan hataların keffareti olur. Mesela satıcının bilmeyerek aldatmasının, kötü ahlak ve benzeri hatalarının keffareti olur. Nitekim Kays bin Ebî Garaze radıyallahu anh şöyle anlatmıştır:
“Hz* Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bizim alışveriş mahallimize geldi bize simsarlar deniyordu ve: “Ey tacirler toplulğu! Şeytan ve günah satışa katılırlar, şimdi siz satışınıza sadaka karıştırın ” buyurdu, ” (Tırmizi, EbuDavud, İbn-iMace)
5- ) Alışverişe şahit tutmak ve onu yazı ile sağlama almak: Eğer mal borca satılıyorsa, iki şahit tutup borcun miktarını ve ödenme zamanını yazmak, çıkması muhtemel ihtilafları ortadan kaldırır. Nitekim Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:
“Ey İman edenler! Birbirinize belirli bir zaman için borç verdiğinizde onu yazın,” (Bakara; 282)
Ayrıca bu yazma işlemine iki kişi de şahit olmalıdır. Bu şekilde hareket etmekle, daha fazla teminat ve tazminat vardır. Borcun yazılması ihtilaflara engel olur. Şüphe kapısını kapatır. Çünkü şüphe ve ihtilaf insanların birbirine olan güvenini ortadan kaldırdığı gibi borç verme alışkanlığını da yok eder. Borç verme adeti ortadan kalkarsa insanlar sıkıntıya düşer.
